Kokichi Mikimoto: Nhà phát minh kỹ thuật nuôi cấy ngọc trai

Ngày 11/07/1893, viên ngọc trai đầu tiên hình bán cầu được tạo thành bởi kỹ thuật nuôi cấy của Kokichi Mikimoto. Ông đã tinh chỉnh phương pháp để tạo ra một viên ngọc trai tròn hoàn hảo từ con hàu Akoya (Akoya pearl oyster) của biển Nhật Bản vào năm 1905. Kỹ thuật nuôi cấy ngọc trai của ông được cấp bằng sáng chế vào năm 1916. Ông trở thành 1 trong 10 nhà phát minh vĩ đại nhất Nhật Bản. Nhà phát minh vĩ đại nhất nước Mỹ, Thomas Edison, đã rất ngưỡng mộ những viên ngọc trai được nuôi cấy này.

“Tôi muốn điểm tô cho tất cả vòng cổ của phụ nữ trên thế giới này bằng ngọc trai” - Kokichi Mikimoto

 Kokichi Mikimoto - The King of Pearl

Kokichi Mikimoto sinh ngày 25/1/1858 tại Toba, một thị trấn nhỏ trên bán đảo Shima của Nhật Bản. Ngọc trai tự nhiên là sản phẩm địa phương nổi tiếng nhất của Toba, nhưng ngày càng khan hiếm do việc khai thác mạnh mẽ. Điều này làm ông nảy sinh ý tưởng đưa nhân vào trong con hàu để tái tạo quá trình tự nhiên hình thành ngọc trai.

Ngọc trai tự nhiên tạo ra khi có một vật lạ nhỏ bên ngoài (hạt cát) chui vào bên trong con hàu (ở biển), con trai (ở nước ngọt) và nằm luôn trong đó. Bị kích thích bởi vật lạ này, con hàu/trai tạo ra một lớp xà cừ bao bọc lấy hạt cát xâm nhập đó. Quá trình này lặp đi lặp lại qua thời gian tạo ra viên ngọc trai tự nhiên tuyệt đẹp.

 Kỹ thuật nuôi cấy ngọc trai là con người trực tiếp cấy nhân tạo ngọc vào con hàu bắt ngoài biển. Sau đó đem thả vào trong lồng sắt treo dưới đáy biển. Hàu sẽ tiết ra một vài lớp xà cừ (mother-of-pearl) bao lấy nhân dần hình thành viên ngọc trai. Sau cùng, người ta bắt hàu lên và thu hoạch những viên ngọc trai được nuôi cấy.

Quá trình cấy nhân và tạo ngọc trong con hàu để có viên ngọc trai nuôi

Ước mơ tạo dựng một trại nuôi cấy ngọc trai nuôi cấy được ông Kokichi hiện thực hóa vào năm 1888. Liên tục gặp thất bại do lỗi kỹ thuật, những phương pháp thử sai, cả thảm họa thủy triều đỏ khiến trai chết hàng loạt.

Đến ngày 11/07/1893, ông Kokichi đã nuôi cấy thành công viên ngọc trai đầu tiên trong đời.

Hình dạng viên ngọc trai được nuôi cấy thành công đầu tiên năm 1893

Hình dạng viên ngọc trai tròn được nuôi cấy thành công đầu tiên năm 1905

Cửa hàng ngọc trai đầu tiên tại Nhật Bản, Mikimoto Pearl Store được mở cửa tại khu mua sắm Ginza ở Tokyo vào năm 1899, đặt nền móng cho ngành công nghiệp trang sức hiện đại ở Nhật Bản. Cùng với kỹ thuật nuôi cấy ngọc trai, hãng kim hoàn Mikimoto Pearl cũng đã trở thành một biểu tượng của văn hóa Nhật Bản trên toàn thế giới.

Mikimoto Kokichi and his Mikimoto Pearls storefronts in Osaka and on the Ginza (Tokyo), c. 1950.

Cài áo Cherry Blossom đính Ngọc trai nuôi cấy bởi Mikimoto Kokichi và quảng cáo trên Japan Times năm 1906 với thông điệp: "Genuine fine oriental pearls".

Nhưng phải mất đến gần 30 năm sau nữa (thập niên 20) Kokichi mới thực sự thành danh trong nghề nuôi cấy và chế tác ngọc trai, đem triển lãm và xuất khẩu khắp thế giới.

Năm 1914, Kokichi đã nuôi cấy ngọc trai 'Black South Sea pearl' trên đảo Ishigaki ở Okinawa. Vào năm 1931, ông đã nuôi cấy thành công một viên ngọc trai biển 'Black South Sea pearl' 10 mm.

Ông cũng phái một đoàn các nhà nghiên cứu đến đảo Palau ở Nam Thái Bình Dương và đã thành công trong việc nuôi cấy ngọc trai ở đây.

Năm 1917, tỉnh Shiga đã mời ông Mikimoto và các cộng sự áp dụng kỹ thuật nuôi cấy ngọc tại hồ Biwa. Sau nhiều lần thất bại với con trai mang từ nơi khác đến. Đến năm 1924, họ đã thành công bằng cách sử dụng ngọc trai của hồ Biwa, có thể tạo ra 20 viên ngọc trong cùng 1 con trai. Thành quả này đã đưa Hồ Biwa đóng vai trò quan trọng cho ngành công nghệ nuôi cấy ngọc trai nước ngọt (Japanese Freshwater Pearls) cho thị trường Nhật Bản và bước ra thị trường thế giới.

Năm 1919, khi Kokichi đưa các viên ngọc trai nuôi cấy hình tròn ở trang trại ngọc trai Gokasho sang London triển lãm. Nó được bán với giá thấp hơn 25% so với ngọc trai tự nhiên. Các nhà buôn trang sức của phương Tây liền tỏ thái độ nghi ngờ về chất lượng. Họ lập ra một sắc lệnh chống việc buôn bán ngọc trai nuôi cấy để ngăn ngừa giả mạo ngọc trai tự nhiên. Tuy nhiên, chính những nhà khoa học và giới nghiên cứu từ Anh và Pháp sau khi đã tìm hiểu và soi xét kỹ lưỡng chất lượng ngọc trai của ông Kokichi đã khẳng định chúng hoàn toàn giống với ngọc trai tự nhiên. Sự vụ này càng khiến tên tuổi Kokichi Mikimoto thêm rạng danh ở trời Âu với nghề ngọc trai của mình.

"Romance Of Pearl Culture In Japan 1922" được dùng để chứng thực kỹ thuật nuôi cấy ngọc trai của ông Kokichi

Năm 1926, ở tuổi 68, Kokichi dành 9 tháng trời đi khắp đất Mỹ chỉ để đến các trường đại học, thăm phòng thí nghiệm, gặp gỡ các nhân vật nổi tiếng, không có một chút thời gian nào cho việc ngoạn cảnh, du lịch. Khi sang đến Châu Âu, Kokichi thăm viếng các bảo tàng, những nhà thiết kế nữ trang danh tiếng, và khi trở về, ông phát hiện ra một vùng nuôi trai lý tưởng khác ở vịnh Bengal ở Ấn Độ Dương.

Đến năm 1927, trong chuyến trở lại Mỹ, Kokichi đã gặp nhà phát minh vĩ đại là Thomas Edison và được mời về thăm tư gia ở West Orange bang New Jersey. Khi xem viên ngọc trai nuôi cấy của Kokichi, bậc thầy của nền sáng chế thế giới Thomas Edison đã nói rằng: “Đây không phải là viên ngọc nuôi cấy, mà là ngọc trai thực sự. Ở phòng thí nghiệm của tôi có hai thứ không thể tạo ra được là kim cương và ngọc trai. Việc nuôi cấy ngọc trai thành công của ông là một trong những kỳ diệu dành cho toàn nhân loại, là điều tưởng chừng ngành sinh học không thể thực hiện được”. Ngay lúc ấy Kokichi đã đáp lời rằng: “Nếu ông là Mặt Trăng trong Bầu Trời phát minh, thì tôi mong được là một Vì Sao lẻ trong dải Ngân Hà”. Cuộc họp của họ đã được đăng trên tờ New York Times, Mikimoto và những viên ngọc trai nuôi cấy của ông đã nổi danh chỉ sau một đêm.

Dường như toàn thời gian của đời ông Kokichi đều dành hết cho việc nghiên cứu, phát triển ngành nuôi cấy ngọc trai. Ngày nay, kỹ thuật nuôi cấy ngọc trai của ông được áp dụng trong tất cả các dòng ngọc trai trên thị trường trang sức thế giới như: Ngọc trai nuôi biển South Sea Pearl, Tahitian Pearl, Akoya Pearl và ngọc trai nuôi nước ngọt Freshwater Pearl.  

Sự phát triển kỹ thuật nuôi cấy ngọc trai của ông Kokichi ở Toba cũng đã giúp đẩy mạnh nghề lặn ngọc trai của các AMA, nữthợ lặn ngọc trai huyền thoại Nhật Bản. Vai trò của AMA là thu hoạch những con hàu từ đáy biển đem về trang trại. Sau khi được cấy nhân tạo ngọc, họ đưa những con hàu này trở lại đáy biển. Khi những viên ngọc trai được hình thành, họ sẽ lặn xuống biển để thu hoạch các con hàu và lấy ngọc trai. Ông chính là người đã thiết kế lại trang phục lặn trắng toàn thân truyền thống của các AMA.

AMA - The pearl diving mermaids of Japan. Mikimoto Pearl Museum

Khi bước sang tuổi 90, Kokichi nói rằng: “Điều quan trọng nhất của đời người là kiến thức và may mắn, những thứ mang lại thành công. Nếu một người sống thọ, hiển nhiên bản thân họ là người thực sự thành công”.

Sự thành công của Kokichi Mikimoto được những thế hệ sau tiếp nối và phát triển. Mikimoto Pearl là thương hiệu hàng đầu trong ngành ngọc trai và trang sức cao cấp trên thế giới.

Trong Bảo tàng ngọc trai Mikimoto ở 'Mikimoto Pearl Island', nơi viên ngọc trai đầu tiên được nuôi cấy, là chuỗi ngọc trai Mikimoto ban đầu có tên 'Taisho-ren' hay ‘Boss’s Necklace’, được tạo thành từ 49 viên ngọc lớn, nước ngọc cực kỳ bóng và được phối hoàn hảo, viên ngọc trung tâm có đường kính 14mm. Tất cả đều được ông Mikimoto tự tay lựa chọn trong khoảng thời gian 10 năm. Ngày nay, nó vẫn là khuôn mẫu thiết kế cho tất cả các chuỗi ngọc trai Mikimoto cổ điển.

Mikimoto Taisho-ren / Boss’s Necklace

Nguồn: Mikimoto, Mikimoto Pearl Museum